Wniosek o zasiłek opiekuńczy – druk Z-15A, Z-15B i dodatkowe dokumenty (2024)

Zasiłek opiekuńczy z ZUS przysługuje w przypadkach opisanych szerzej w artykule: Zasiłek opiekuńczy 2020 – zasady, wysokość, wniosek. Można pobierać go w przypadku konieczności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, ale nie tylko. Jeśli inny członek rodziny jest chory i ubezpieczony zmuszony jest zwolnić się z pracy na ten czas, aby się nim opiekować, również przysługuje zasiłek.

Zasiłek wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku. Wypłaca się go za każdy dzień sprawowania opieki czyli za jeden dzień przysługuje 1/30 tej kwoty.

Można wyróżnić dwie sytuacje: gdy zasiłek wypłaca pracodawca i gdy robi to ZUS.

Polecamy: Prawo pracy i ZUS 2020 - pakiet PREMIUM

Wypłata zasiłku przez pracodawcę

Gdy wypłaty zasiłku opiekuńczego dokonuje pracodawca, wówczas w zależności od tego, nad kim sprawowana jest opieka, pracownik składa odpowiedni wniosek do pracodawcy (w praktyce do działu kadr). Leży to w interesie pracownika, aby przekazać poprawnie wypełnione dokumenty. Jeśli opieka sprawowana jest nad zdrowym lub chorym dzieckiem, wówczas korzysta się z wniosku Z-15A. Natomiast opieka nad chorym innym członkiem rodziny uprawnia do złożenia wniosku Z-15B. Jeśli zasiłek pobiera się w związku z chorobą dziecka lub innego członka rodziny, wówczas e-zwolnienie lekarskie wystawione przez lekarza trafia bezpośrednio na profil pracodawcy na PUE ZUS i pracownik nie musi go dostarczać. Jakie jeszcze dokumenty wymagane są w poszczególnych sytuacjach ubiegania się o zasiłek opiekuńczy?

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Wypłata zasiłku przez ZUS

W przypadku wypłaty zasiłku przez ZUS (dotyczy to np. osoby prowadzącej działalność gospodarczą), oprócz opisanych w dalszej części artykułu dokumentów, należy przedstawić zaświadczenie płatnika składek:

• druk Z-3 – gdy osoba ubiegająca się o zasiłek jest pracownikiem,
• druk Z-3a – gdy osoba ubiegająca się o zasiłek odprowadza składki chorobowe z innego tytułu niż umowa o pracę (np. umowa zlecenia).

Należy to do obowiązków pracodawcy czy zleceniodawcy albo osoby prowadzącej działalność gospodarczą. Jeśli ubezpieczony jest pracownikiem, wówczas jego pracodawca jako płatnik składek wypełnia zaświadczenie na druku Z-3. Jeśli ubezpieczony nie jest pracownikiem, ale z innego tytułu odprowadzane są składki na ubezpieczenie chorobowe, wówczas płatnik wypełnia zaświadczenie na druku Z-3a.

Chore dziecko do ukończenia 14 roku życia i inny chory członek rodziny

Oprócz wniosku o zasiłek, niezbędne są również inne dokumenty uzależnione od konkretnego przypadku. Jeśli opieka sprawowana jest nad chorym (czy to dzieckiem do 14 roku życia czy innym członkiem rodziny), podstawa to zwolnienie lekarskie. Akceptowalne są trzy rodzaje tego dokumentu:

• dokument elektroniczny (e-ZLA),
• formularz wydrukowany z systemu teleinformatycznego,
• wydruk zaświadczenia wystawionego elektronicznie (wydruk e-ZLA).

Opieka sprawowana zagranicą

Jeśli ubezpieczony dysponuje zagranicznym zwolnieniem lekarskim (sprawował opiekę, przebywając zagranicą), przedstawia dokument przetłumaczony na język polski. Czasami nie ma konieczności tłumaczenia zwolnienia. Dotyczy to np. państw członkowskich Unii Europejskiej oraz Konfederacji Szwajcarskiej.

Taki przetłumaczony dokument powinien zawierać następujące dane:

• nazwa zagranicznego zakładu leczniczego lub imię i nazwisko zagranicznego lekarza,
• datę wystawienia,
• podpis,
• początkową i końcową datę niezdolności do pracy.

Nieprzewidziane zamknięcie żłobka, przedszkola lub szkoły

W przypadku sprawowania opieki nad dzieckiem do 8. roku życia z powodu nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola, szkoły, należy, oprócz wniosku, przedstawićoświadczenie o nieprzewidzianym zamknięciu żłobka, przedszkola lub szkoły.

Konieczność izolacji dziecka z powodu podejrzenia o nosicielstwo choroby zakaźnej

Kolejna sytuacja, kiedy to można ubiegać się o zasiłek opiekuńczy, znajduje zastosowanie w przypadku epidemii koronawirusa. Jest nią konieczność izolacji dziecka z powodu podejrzenia o nosicielstwo choroby zakaźnej. Nie chodzi tu o podejrzenia ze strony rodziców czy nauczycieli. Musi dojść do skierowania dziecka na taką izolację przez inspekcję sanitarną. Ubezpieczony ubiegający się o zasiłek oprócz wniosku, przedstawia decyzję inspektora sanitarnego o konieczności izolacji dziecka.

Poród, choroba, pobyt w szpitalu małżonka lub rodzica dziecka stale opiekującego się dzieckiem

Można wymienić jeszcze trzy przypadki, gdy z powodu braku obecności małżonka lub rodzica dziecka niebędącego małżonkiem ubezpieczonego, który zwykle stale opiekuje się dzieckiem, konieczne jest zapewnienie mu opieki. Należą do nich:

• poród małżonki lub matki dziecka
• choroba małżonka lub rodzica dziecka
• pobyt w szpitalu małżonka lub matki dziecka.

W tym przypadku ważna jest przesłanka stałej opieki nad dzieckiem. Ubezpieczony musi zaopiekować się dzieckiem pod nieobecność stałego opiekuna jakim jest małżonek lub rodzic dziecka niebędący małżonkiem ubezpieczonego. Oprócz wniosku o zasiłek opiekuńczy dodaje się zaświadczenie lekarskie, które zawiera:

• imię i nazwisko małżonka lub rodzica dziecka stale opiekującego się dzieckiem,
• okres i przyczynę konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem,
• nazwisko dziecka, nad którym ma być sprawowana opieka oraz jego imię, jeśli zostało już nadane,
• pieczątkę i podpis lekarza, który wystawia zaświadczenie.

Choroba niani lub dziennego opiekuna

Podobnie jak w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia placówki edukacyjno-wychowawczej rodzice mogą być pozbawieni opieki nad dzieckiem, gdy rozchoruje się niania lub opiekun dzienny. W takiej sytuacji przedstawia się wniosek o zasiłek wraz z:

• oświadczeniem o chorobie niani lub dziennego opiekuna oraz
• dokument, potwierdzający brak możliwości sprawowania opieki nad dzieckiem z powodu choroby niani lub opiekuna dziennego (np. kopia zwolnienia lekarskiego albo kopia zaświadczenia lekarskiego wystawionego na zwykłym druku dla niani lub dziennego opiekuna, potwierdzone przez ubezpieczonego za zgodność z oryginałem).

Opieka ojca do 8 tygodnia po porodzie

Do 8 tygodnia życia dziecka ojciec może korzystać z dodatkowego zasiłku opiekuńczego, jeśli matka dziecka przebywa w szpitalu. Wówczas przedstawia się:

• zaświadczenie o okresie pobytu ubezpieczonej matki dziecka w placówce leczniczej oraz
• oświadczenie ojca o tym, że ubezpieczona matka dziecka korzysta z zasiłku macierzyńskiego w okresie 8 tygodni po porodzie.

Jeśli matka, która urodziła dziecko, ma orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji albo o niepełnosprawności w stopniu znacznym i w związku z tym nie może się nim opiekować, ojciec w celu otrzymania zasiłku (do 8 tygodni po porodzie) przedstawia:

• prawomocne orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji lub orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu znacznym albo ich kopię potwierdzoną za zgodność z oryginałem przez płatnika składek lub ZUS oraz
• oświadczenie ojca o tym, że ubezpieczona matka dziecka korzysta z zasiłku macierzyńskiego w okresie 8 tygodni po porodzie.

Może zdarzyć się również taka sytuacja, że matka po porodzie porzuci dziecko. Wtedy także ojciec może ubiegać się o zasiłek opiekuńczy do 8 tygodnia życia dziecka. Musi w tym celu przedłożyć swoje oświadczenie o porzuceniu dziecka przez matkę. Powinno ono zawierać datę porzucenia dziecka.

Chore dziecko niepełnosprawne od 14 do 18 roku życia

W przypadku dziecka niepełnosprawnego zasiłek opiekuńczy wypłacany jest aż do ukończenia przez nie 18 roku życia, a nie tylko do 14 roku życia. Składa się wniosek o zasiłek opiekuńczy na druku Z-15A, zwolnienie lekarskie oraz dokument potwierdzający niepełnosprawność:

• orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, albo
• orzeczenie o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Podobnie ubiega się o zasiłek opiekuńczy w przypadku konieczności sprawowania opieki nad zdrowym dzieckiem niepełnosprawnym w wieku od 8 do 18 roku życia. Zasiłek dopuszcza się w trzech przypadkach – jeśli małżonek lub drugi rodzic dziecka, który stale się nim opiekuje, nie może tego robić, ponieważ:

1. 1. ma poród
   2. jest chory
   3. przebywa w szpitalu.

W tych sytuacjach należy złożyć wniosek o zasiłek opiekuńczy Z-15A, zaświadczenie lekarskie na zwykłym druku oraz dokument potwierdzający niepełnosprawność dziecka:

• orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, albo
• orzeczenie o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Wniosek o zasiłek opiekuńczy można składać tylko, jeśli nie ma innego domownika, który mógłby zająć się w tym czasie dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny oraz jeśli limit 60, 30 lub 14 dni na rok nie został wykorzystany. Więcej o limicie w artykule: : Zasiłek opiekuńczy 2020 – zasady, wysokość, wniosek

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dziennik Ustaw rok 2020 poz. 870)

Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa lub ich wysokość oraz dokumentów niezbędnych do przyznania i wypłaty zasiłków (Dziennik Ustaw rok 2017 poz. 87)